Inwazja na Ukrainę udowodniła, że potrzeba szybkiej transformacji w kierunku czystej energii nigdy nie była pilniejsza. Komisja Europejska przedstawiła plan uniezależnienia Europy od rosyjskich paliw kopalnych (począwszy od gazu) na długo przed 2030 r. W planie „REPowerEU” przedstawiono również szereg środków mających na celu reakcję na rosnące ceny energii w Europie oraz uzupełnienie zapasów gazu na kolejną zimę.
UE importuje 90% zużywanego przez siebie gazu, a Rosja dostarcza około 45 proc. tego importu, przy czym poziom importu z Rosji jest różny w różnych państwach członkowskich. Ponadto z Rosji pochodzi 25 proc. przywożonej ropy naftowej i 45 proc. przywożonego węgla. Opublikowany przez KE plan REPowerEU będzie dążyć do dywersyfikacji dostaw gazu, przyspieszenia wprowadzania gazów odnawialnych oraz zastąpienia gazu w ogrzewaniu i wytwarzaniu energii elektrycznej. Może to zmniejszyć zapotrzebowanie UE na rosyjski gaz o dwie trzecie do końca roku.
Przewodnicząca Komisji Ursula von der Leyen oznajmiła: – Musimy uniezależnić się od rosyjskiej ropy naftowej, węgla i gazu. Po prostu nie możemy polegać na dostawcy, który wyraźnie nam grozi. Musimy działać teraz, aby złagodzić skutki rosnących cen energii, zdywersyfikować dostawy gazu na kolejną zimę i przyspieszyć przejście na czystą energię. Im szybciej przejdziemy na odnawialne źródła energii i wodór w połączeniu z większą efektywnością energetyczną, tym szybciej będziemy naprawdę niezależni i będziemy panować nad systemem energetycznym. Omówię propozycje Komisji z europejskimi przywódcami w Wersalu jeszcze w tym tygodniu, a następnie wraz z moim zespołem będziemy pracować nad ich szybkim wdrożeniem.
– Inwazja Rosji na Ukrainę pogorszyła sytuację w zakresie bezpieczeństwa dostaw i spowodowała wzrost cen energii do niespotykanego wcześniej poziomu. Na pozostałe tygodnie tej zimy Europa dysponuje wystarczającymi ilościami gazu, ale musimy pilnie uzupełnić nasze rezerwy na przyszły rok. W związku z tym Komisja zaproponuje, aby do 1 października magazyny gazu w UE były wypełnione co najmniej w 90 %. Wyszliśmy też z propozycją regulacji cen, pomocy państwa i środków podatkowych, aby chronić europejskie gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa przed skutkami wyjątkowo wysokich cen – oświadczyła Kadri Simson, komisarz do spraw energii.
Środki nadzwyczajne dotyczące cen energii i magazynowania gazu
Opracowany przez Komisję w październiku zeszłego roku zestaw działań i środków łagodzących skutki wzrostu cen energii pomaga państwom członkowskim chronić konsumentów w trudnej sytuacji przed skutkami wysokich cen i pozostaje ważnym punktem odniesienia dla środków krajowych. 8 marca Komisja przedstawiła państwom członkowskim dodatkowe wytyczne, potwierdzając możliwość regulowania cen w wyjątkowych okolicznościach oraz określając, w jaki sposób państwa członkowskie mogą redystrybuować wśród konsumentów dochody z wysokich zysków sektora energetycznego i handlu uprawnieniami do emisji. Także unijne zasady pomocy państwa dają państwom członkowskim możliwość udzielenia krótkoterminowej pomocy przedsiębiorstwom dotkniętym wysokimi cenami energii i pomagają zmniejszyć ich narażenie na zmienność cen energii w perspektywie średnio- i długoterminowej. Po zakończeniu konsultacji w sprawie ukierunkowanych zmian w wytycznych w sprawie pomocy państwa w ramach systemu handlu uprawnieniami do emisji Komisja omówi z państwami członkowskimi także potrzebę i zakres nowych, tymczasowych kryzysowych ram prawnych w zakresie pomocy państwa. Ich celem ma być przyznawanie pomocy przedsiębiorstwom dotkniętym kryzysem, przede wszystkim tym, które ponoszą wysokie koszty energii.
Do kwietnia Komisja zamierza przedstawić wniosek ustawodawczy ustanawiający wymóg, aby podziemne magazyny gazu w UE były wypełnione co najmniej w 90 % pojemności do 1 października każdego roku. Wniosek obejmowałby monitorowanie i egzekwowanie poziomów wypełnienia oraz opierałby się na uzgodnieniach solidarnościowych między państwami członkowskimi. Komisja kontynuuje też swoje dochodzenie w sprawie rynku gazu w odpowiedzi na obawy dotyczące potencjalnych zakłóceń konkurencji przez operatorów, między innymi przez Gazprom.
Aby rozwiązać problem rosnących cen energii, Komisja przeanalizuje wszystkie możliwe warianty środków nadzwyczajnych w celu ograniczenia efektu domina cen gazu na ceny energii elektrycznej, takie jak tymczasowe limity cen. Komisja oceni również możliwości poprawy struktury rynku energii elektrycznej, biorąc pod uwagę sprawozdanie końcowe Agencji ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki (ACER) oraz inne dane na temat korzyści i wad alternatywnych mechanizmów ustalania cen w celu utrzymania przystępnych cen energii elektrycznej, bez zakłócania dostaw i dalszych inwestycji w transformację ekologiczną.
REPowerEU – wyeliminowanie zależności od rosyjskiego gazu do 2030 r.
Osiągalne jest stopniowe uniezależnienie się UE od paliw kopalnych z Rosji na długo przed 2030 r. W tym celu Komisja proponuje opracowanie planu REPowerEU, który zwiększy odporność ogólnounijnego systemu energetycznego w oparciu o dwa filary: dywersyfikację dostaw gazu dzięki zwiększeniu przywozu LNG i importu rurociągami od dostawców spoza Rosji, zwiększeniu produkcji i importu biometanu i wodoru oraz szybszemu ograniczeniu wykorzystania paliw kopalnych w domach, budynkach, przemyśle i systemie energetycznym przez podniesienie efektywności energetycznej, zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii, elektryfikację i rozwiązanie problemu ograniczeń infrastrukturalnych.
Pełne wdrożenie wniosków Komisji w ramach pakietu „Gotowi na osiągnięcie celu 55 proc.” ograniczyłoby roczne zużycie gazów kopalnych o 30%, co równa się 100 mld metrów sześciennych, do 2030 r. Dzięki środkom przewidzianym w planie REPowerEU moglibyśmy stopniowo ograniczyć zużycie gazów kopalnych o co najmniej 155 mld metrów sześciennych, co odpowiada wielkości importu z Rosji w 2021 r. Prawie dwie trzecie tego ograniczenia można osiągnąć w ciągu roku, co zakończyłoby nadmierną zależność UE od jednego dostawcy. We współpracy z państwami członkowskimi Komisja planuje wybrać najbardziej odpowiednie projekty służące osiągnięciu tych celów, w oparciu o przeprowadzone już szeroko zakrojone prace nad krajowymi planami odbudowy i zwiększania odporności.
Źródło: KE
