“Rady nadzorcze wobec zmian klimatu” to pierwsze badanie zrealizowane w ramach inicjatywy Chapter zero Poland przez Forum Odpowiedzialnego Biznesu przy wsparciu Fundacji Deloitte. Wyniki wskazują na wiele obszarów, które wymagają poprawy. Pokazują przede wszystkim rozbieżność między deklarowanym poziomem wiedzy skutków wynikających ze zmian klimatu, a rzeczywistym odzwierciedleniem tej świadomości w odpowiedziach na pytania zawarte w badaniu. Ponadto niewiele ponad połowa (57%) osób biorących udział w badaniu dostrzega ryzyka biznesowe dla firmy związane ze zmianami klimatu, a ponad 60% zwraca uwagę na zbyt małe kompetencje w zakresie klimatu osób zasiadających w radach.
Badanie ma charakter poglądowy, ale jego wyniki mogą posłużyć do dalszego projektowania rozwiązań oraz szukania odpowiedzi, jakie miejsce powinny zająć organy nadzorcze w dochodzeniu do zerowej emisyjności oraz czego potrzebują, by w należyty sposób móc spełniać swoje zadanie i będzie bazą do opracowania planów na kolejne miesiące rozwoju Chapter Zero Poland.
Badanie “Rady nadzorcze wobec zmian klimatu”, zrealizowane w lutym i marcu 2022 roku wśród odbiorców działań Chapter Zero Poland, czyli osób zasiadających w radach nadzorczych firm w Polsce – miało na celu pokazanie podejścia organów nadzorczych do kwestii klimatycznych a także zidentyfikowania mapy ryzyk i szans, jakie związane są z uwzględnieniem działań na rzecz klimatu w strategiach organizacji biznesowych.
Rady nadzorcze to ważna grupa współtworząca struktury ładu organizacyjnego przedsiębiorstw. Jest to jednocześnie grupa, której jeszcze nie poświęca się wystarczającej uwagi w debacie o transformacji klimatycznej biznesu. Tymczasem zakres odpowiedzialności struktur zarządczych i nadzorczych będzie się zmieniał w odpowiedzi na zastane okoliczności oraz przepisy prawa. Rady nadzorcze będą miały do odegrania swoją rolę zarówno we wspieraniu do wytężonych wysiłków na rzecz działań klimatycznych ale i monitorowaniu uzyskiwanych efektów. Stąd motywacja do poznania punktu widzenia na kwestie klimatyczne przedstawicielek i przedstawicieli tej grupy
Wsparciem dla wyników były pogłębione wywiady z ekspertami/tkami w obszarze zrównoważonego rozwoju, ESG oraz przeciwdziałania zmianom klimatu: Joanną Krasodomską – prof. UEK Katedry Rachunkowości Finansowej, członkinią rady nadzorczej Comarch S.A., dr Michałem Rogatko – wiceprzewodniczącym rady nadzorczej Mostostal Zabrze S.A., Lucyną Stańczak – Wuczyńską, przewodnicząca rady nadzorczej Banku BNP Paribas, Katarzyną Zawodną – Bijoch, prezeską & CEO spółki biurowej Skanska w Europie Środkowo-Wschodniej.
Raport zawiera również komentarze liderów/ek biznesu oraz eksperckiego środowiska tworzącego i wdrażającego rozwiązania proklimatyczne: Marii Andrzejewskej – dyrektor generalnej Centrum UNEP/GRID-Warszawa, Rafała Baniaka – prezesa zarządu Pracodawców Rzeczypospolitej Polskiej, prof. dr hab. Doroty Dobija z Akademii Leona Koźmińskiego, członkini rady nadzorczej ING Bank Śląski i przewodniczącej Komitetu Ryzyka; Tomasza Konika – prezes Deloitte Polska, prof. dr hab. Moniki Marcinkowskiej z Uniwersytetu Łódzkiego; Barbary Nowakowskiej – dyrektor zarządzającej Polskim Stowarzyszeniem Inwestorów Kapitałowych, Ewy Radkowskiej-Świętoń – prezeski Stowarzyszenia Niezależnych Członków Rad Nadzorczych, dr hab. Piotra Wachowiaka – prof. SGH, Rektora Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, Macieja Wituckiego – Prezydent Konfederacji Lewiatan.
Kluczowe wyniki i wnioski
Wyniki badania “Rady nadzorcze wobec zmian klimatu” pokazują wiele obszarów, które wymagają poprawy. Jednym z wymiarów, jakie zostały zbadane jest poziom wiedzy o zmianach klimatu. Z deklaracji osób zasiadających w radach nadzorczych wynika, że posiadają one dobrą wiedzę na temat zmian klimatu. Jednocześnie – jak pokazują odpowiedzi udzielone na inne pytania – okazuje się, że wiedza pozyskana z informacji zewnętrznych nie przekłada się bezpośrednio na działania na rzecz klimatu realizowane w poszczególnych organizacjach.
- Niedostateczny poziom świadomości wyzwań klimatycznych i ich konsekwencji widoczna była m.in. w odpowiedziach o wagę ryzyka dla poszczególnych procesów biznesowych i wskaźników klimatycznych. Dla 39% badanych wskaźniki klimatyczne są mniej istotne niż wskaźniki finansowe, a dla 36% wskaźniki klimatyczne są tak samo istotne jak wskaźniki finansowe. Tylko niewiele ponad połowa (57%) osób biorących udział w badaniu dostrzega ryzyka biznesowe dla firmy związane ze zmianami klimatu. Za największe w perspektywie 5-letniej respondenci: zakłócenia w łańcuchu dostaw oraz ryzyko związane z pozyskiwaniem finansowania. Respondenci dostrzegają również szanse związane z działaniami na rzecz klimatu. Są to: przejście na efektywniejsze zielone źródła energii oraz dostęp do nowych źródeł finansowania.
- Podnoszenie wiedzy członków nadzoru korporacyjnego na temat zmian klimatu wydaje się sprawą kluczową, biorąc pod uwagę konieczność podejmowania przez firmy z różnych sektorów zintensyfikowanych działań na rzecz klimatu, w tym opracowania strategii klimatycznych, celów adekwatnych do zmieniających się wymogów regulacyjnych oraz do możliwości i potrzeb przedsiębiorstwa.
- Wątkami, które należy podejmować w ramach tematów edukacyjnych według respondentów, powinny być:
- raportowanie kwestii klimatycznych w raportach rocznych i niefinansowych,
- strategie działań biznesu w zakresie przeciwdziałania i adaptacji do zmian klimatu,
- monitorowanie i pomiar wpływu na środowisko podejmowanych działań.
- Innym obszarem analizy była dojrzałość struktur nadzorczych i zarządczych do podejmowania wątków klimatycznych i wymiany informacji pomiędzy organami w strukturach ładu organizacyjnego. 61% osób biorących udział w badaniu przyznało, że obecne kompetencje rad nadzorczych w zakresie działań przedsiębiorstw na rzecz ochrony klimatu są za małe a 68% nie ma w swojej organizacji dostępu do informacji związanych z klimatem.
- Organy nadzorcze nie posiadają komitetów odpowiedzialnych za kwestie klimatyczne (73% wskazań). Podobna sytuacja ma miejsce w organach zarządczych, w których tylko 1/3 firm ma w zarządzie osobę odpowiedzialną za kwestie klimatyczne i zrównoważony rozwój.
- Zmiany klimatu jako regularny temat na posiedzeniach rad nadzorczych pojawia się tylko w 20% organizacji. W kolejnych 27% temat był poruszony jednorazowo. 68% osób odpowiadających
- Kluczowe dla biznesu rozwiązania, jak Zielony Ład, Porozumienie Paryskie, Taksonomia UE czy pakiet Fit for 55, są rozpoznawalne ale, to ich zakorzenienie w firmach dopiero się rozpoczęło. Częściowo jest to związane z relatywnie nowymi zagadnieniami, które są w fazie dopracowywania przez samych pomysłodawców. Innym powodem może być zbyt mały priorytet, jaki biznes nadaje kwestiom klimatycznym
- Obszarami, które należy priorytetowo rozwijać, by lepiej odpowiadać na wyzwania związane ze zmianami klimatycznymi, są: doskonalenie procesu zarządzania ryzykiem i szansami klimatycznymi oraz podnoszenie świadomości i kompetencji zarządu i kierownictwa w obszarze zmian klimatycznych. Do działań już podejmowanych przez przedsiębiorstwa w obszarze środowiskowym należą: raportowanie kwestii klimatycznych w raportach rocznych i niefinansowych, identyfikacja ryzyk klimatycznych, monitorowanie i pomiar wpływu na środowisko podejmowanych działań, pomiar emisji gazów cieplarnianych, w tym CO2.
- Rady nadzorcze, obok organów zarządczych, będą miały do odegrania ważną rolę w kierowaniu przedsiębiorstw na drogę strategicznej transformacji w stronę gospodarki zeroemisyjnej. Przedstawiciele organów nadzorczych mogą kierować uwagę zarządów na kwestie klimatyczne oraz oceniać ich dokonania, mogą też inspirować oraz wskazywać możliwości pozyskiwania nowych źródeł finansowania ze strony inwestorów oczekujących konkretnych wyników klimatycznych.
