Zapraszamy do zapoznania się z przygotowanym przez Climate Governance Initiative zbiorem  najważniejszych rezultatów tegorocznego szczytu klimatycznego ONZ, COP27, które mają szczególne znaczenie przede wszystkim z perspektywy członków_kiń rad nadzorczych. Znajdą Państwo w poniższym materiale podsumowanie tematów, które warto i powinno się  poruszać w rozmowach z innymi członkami_niami rady i zarządami.

 

Kontekst COP27 i najważniejsze ambicje 

W dniu 20 listopada 2022 r. zakończył się w Sharm El Sheikh w Egipcie światowy szczyt klimatyczny COP27. Liderzy państw oraz organizacji sektora publicznego i prywatnego z całego świata spotkali się, żeby przyjąć ambitniejsze zobowiązanie do ograniczenia globalnego ocieplenia do 1.5oC, które przewidziano w porozumieniu paryskim.

Szczyt COP27 skupiał się na kwestii realizacji, czyli na przejściu od wyznaczania celów do skutecznych działań na rzecz osiągnięcia neutralności klimatycznej. Między innymi z racji tego, że szczyt odbywał się w Afryce, jednym z najważniejszych punktów było wypracowanie porozumienia w sprawie wspierania gospodarek wschodzących w procesie transformacji pozwalającej osiągnąć zerowe emisje netto (którą nazwano „sprawiedliwą”) oraz pomocy państwom już doświadczającym niszczących skutków zmian klimatycznych, lecz posiadającym niewielkie środki na przeciwdziałanie tym skutkom (które nazwano „stratami i szkodami”).

 

Pełna realizacja obecnych zobowiązań przez rządy krajowe pozwoli światu ograniczyć ocieplenie do 2.5 oC do końca stulecia. Ważną rolę w realizacji celu 1.5 oC mają zatem do odegrania przedsiębiorstwa. To na nich spocznie bowiem odpowiedzialność za realizację zwiększonych ambicji, a rady dyrektorów będą siłą napędową tej zmiany.

Na szczycie COP27 doszło do kilku przełomów. Jednym z nich są partnerstwa energetyczne na rzecz sprawiedliwej transformacji (Just Transition Energy Partnerships – JETPs), kolejnym umowa o finansowaniu strat i szkód narażonych krajów. Szczyt nie uniknął jednak krytyki za brak postępów na poziomie krajowym w zakresie utrzymania ocieplenia w granicach 1.5oC do 2050 r. i myślenie o tym w kategoriach ograniczenia, a nie celu. Przedstawiciele sektora prywatnego, w tym koalicji We Mean Business i koalicji 602 inwestorów zarządzających aktywami o wartości 42 bilionów USD wezwali rządy do wzmożenia działań klimatycznych, przyjmując apel globalnych inwestorów do rządów w sprawie zmian klimatu z 2022 r. (2022 Global Investor Statement to Governments on Climate Change)

Znaczenie przedsiębiorstw dla realizacji i stymulowania działań na rzecz klimatu, we wszystkich obszarach działalności i branżach, nigdy nie było tak doniosłe, o czym świadczy aktywny udział biznesu w COP27. Rola rad dyrektorów w kierowaniu działaniami menadżerów wykonawczych na rzecz transformacji ku neutralności klimatycznej i przeprowadzeniu przedsiębiorstwa przez tę transformację będzie miała kapitalne znaczenie dla ograniczenia wzrostu do 1.5oC.

Najważniejsze informacje i wnioski płynące z COP27 dla członków rad nadzorczych 

1. Organy regulacyjne dokładają starań na rzecz określenia i ujednolicenia standardów sprawozdawczości klimatycznej w celu zapewnienia jej przejrzystości i przeciwdziałania efektowi greenwashingu.

Rada ds. Międzynarodowych Standardów Zrównoważonego Rozwoju (International Sustainability Standard’s Board – ISSB), która jest częścią MSSF (Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej), ogłosiła nowe ramy partnerstwa na rzecz ujednolicenia standardów.  W ramach tego partnerstwa CDP włączy standardy dotyczące publikowania informacji klimatycznych ISSB do swojej globalnej platformy sprawozdawczości środowiskowej.

ISSB ogłosiła również, że firmy będą zobowiązane do przeprowadzania analizy odporności na podstawie analiz scenariuszy klimatycznych.

 Najważniejsze pytania, jakie powinni zadać sobie dyrektorzy niewykonawczy:

  • Czy twoja firma przeprowadza analizę istotności i stosuje planowanie ryzyka z uwzględnieniem wyzwań klimatycznych? Jak informacje w tym zakresie są raportowane zarządowi?
  • Jakie scenariusze klimatyczne uwzględnia twoje przedsiębiorstwo w analizie istotności? Którzy członkowie rady dyrektorów zapoznają się ze skutkami scenariuszy?
  • Czy twoja firma gromadzi i publikuje dane dotyczące skutków dla klimatu? Jak informacje w tym zakresie są raportowane zarządowi?
  • Czy firma stosuje co najmniej jeden ze standardów dotyczących publikowania informacji ISSB? Kto z rady dyrektorów ma wiedzę dotyczącą sprawozdawczości klimatycznej i odpowiada za nią?
  • Jak ramy partnerstwa ISSB wpłyną na podejście twojej firmy do gromadzenia i ujawniania danych?
  • Czy dyrektor generalny żąda regularnych raportów na temat ryzyk związanych z klimatem, na jakie narażona jest twoja firma? Czy dyrektor generalny jest świadomy ewentualnego wpływu zmiany przepisów na obowiązek raportowania i publikowania informacji związanych z klimatem przez firmę?

2. Uczestnicy COP27 poświęcili sporo uwagi działaniom na rzecz realizacji celów klimatycznych i opracowywaniu wiarygodnych planów działania.

Narzędzi i wskazówek dotyczących tworzenia i wdrażania planów działań na rzecz klimatu dostarczyły firmom kluczowe inicjatywy, w tym Glasgow Financial Alliance for Net Zero (GFANZ), który opublikował zalecenia i wytyczne dla instytucji finansowych; a także Transition Plan Taskforce (grupa zadaniowa ds. planów przejściowych), powołana przez rząd Wielkiej Brytanii podczas COP26, która współpracowała z partnerami międzynarodowymi, w tym GFANZ i ISSB, w celu opracowania ram publikowania informacji wraz z wytycznymi dotyczącymi wdrożenia dla firm i instytucji finansowych w celu wypracowania złotych standardów dotyczących planów przejściowych.

Najważniejsze pytania, jakie powinni zadać sobie dyrektorzy niewykonawczy:

  • Czy twoja firma wytyczyła wyraźną ścieżkę dochodzenia do zerowych emisji netto, z ustalonymi celami krótko- i średnioterminowymi?
  • Kto jest odpowiedzialny za plan i czy obejmuje on całą organizację, z odpowiedzialnością za jego realizację przypisaną na poziomie dyrektora generalnego i operacyjnym?
  • Czy twoja rada dyrektorów jest regularnie informowana o postępach w realizacji celów klimatycznych organizacji?
  • Czy rada uzależnia wynagrodzenie kierownictwa najwyższego szczebla i wykonawczego od postępów firmy w realizacji celów klimatycznych? Jak skutecznie zachęta ta wspiera firmę w realizacji jej celów klimatycznych?

3. Coraz więcej organizacji ma trudności z przestrzeganiem wymogów prawnych w związku z brakiem wiarygodnych ścieżek i planów pomocnych w realizacji celów w zakresie neutralności klimatycznej.

Grupa ekspertów wysokiego szczebla ONZ opublikowała listę zaleceń dotyczących zobowiązań podmiotów niebędących państwami w zakresie zerowych emisji netto, aby zapewnić przedsiębiorstwom wytyczne i wsparcie w zakresie wyznaczania i realizacji celów pod względem neutralności klimatycznej i zapobiegać greenwashingowi. Zalecenia te są zbieżne z wytycznymi dotyczącymi zerowych emisji netto, opublikowanymi – również podczas COP27 – przez Międzynarodową Organizację Normalizacyjną (ISO), które stanowią podstawowy jednolity tekst odniesienia w procesie realizacji działań w zakresie zerowej emisji netto.

 Najważniejsze pytania, jakie powinni zadać sobie dyrektorzy niewykonawczy:

  • Czy cele twojej organizacji pod względem zeroemisyjności netto są poparte wiarygodnymi planami działania? Jak informacje o tych celach i ścieżkach dochodzenia do nich są raportowane zarządowi?
  • Jakie ramy wprowadziła rada dyrektorów, żeby przypisać odpowiedzialność za realizację celów klimatycznych firmy? Czy wyznaczono osoby odpowiedzialne zarówno na poziomie dyrektora generalnego, jak i operacyjnym?
    1. Czy rada jest świadoma wszystkich zagrożeń prawnych, na jakie może być narażona, gdyby firma spotkała się z zarzutami o greenwashing w związku z celami pod względem zerowych emisji netto?
    2. W jaki sposób zarząd zapewnia wywiązywanie się przez dyrektora generalnego z obowiązków dotyczących zobowiązań klimatycznych? Czy dyrektor generalny otrzymuje regularne informacje na temat postępów w realizacji tych planów?

4. Podczas dwutygodniowego szczytu COP27 doszło do wzmocnienia partnerstw między sektorem publicznym a prywatnym oraz współpracy międzynarodowej.

Przedsiębiorstwa powinny nawiązywać i prowadzić współpracę z podmiotami państwowymi w całym swoim łańcuchu dostaw oraz z podmiotami prywatnymi z własnej oraz innych branż w celu ograniczania emisji w całym łańcuchu wartości swojej organizacji. Ogólne omówienie możliwych sposobów przyspieszenia transformacji systemów sektorowych poprzez zacieśnienie międzynarodowej współpracy w poszczególnych sektorach, można znaleźć w zawierającym studia przypadków i zalecenia opracowaniu pt. Yearbook of Global Climate Action 2022, wydanym przez Partnerstwo z Marrakeszu na rzecz Globalnych Działań Klimatycznych (Marrakech Partnership for Global Climate Action) z myślą zarówno o stronach partnerstwa, jak i interesariuszy spoza niego.

Najważniejsze pytania, jakie powinni zadać sobie dyrektorzy niewykonawczy:

  • W jaki sposób twoja organizacja współpracuje z dostawcami i klientami w celu zmniejszenia emisji w całym łańcuchu wartości? W jaki sposób te redukcje emisji są raportowane radzie?
  • W jaki sposób twoja organizacja współpracuje z innymi podmiotami w celu pozyskiwania środków finansowych na projekty służące ograniczeniu emisji? Czy twoja rada dyrektorów ma świadomość, jakie jest oddziaływanie portfeli inwestycyjnych firmy na klimat i dokonuje świadomych przesunięć w kierunku inwestycji o zerowych emisjach netto lub o pozytywnym wpływie na klimat?

Kluczowe informacje dla członków_kiń rad nadzorczych i zarządów

  • Członkowie_nie RN i zarządów mają do odegrania kluczową rolę w przewodzeniu firmie i kształtowaniu jej ekosystemu w sposób umożliwiający realizację działań korzystnych dla klimatu, tak aby przyczynić się do zatrzymania wzrostu temperatur na poziomie 1.5oC. Istnieją narzędzia i techniki, z których osoby zasiadające w RN mogą korzystać, aby to osiągnąć, od żądania wytyczenia jasnych celów klimatycznych i ścieżek dochodzenia do zerowych emisji netto, poprzez raportowanie odpowiednich danych dotyczących klimatu radzie i dyrektorowi generalnemu, po motywowanie członków kadry wykonawczej.
  • Inicjatywa na rzecz ładu klimatycznego (Climate Governance Initiative – CGI) wspiera rady nadzorcze i zarządy organizacji z całego świata w wysiłkach na rzecz ochrony klimatu, promując stosowanie zasad efektywnego zarządzania kwestiami klimatycznymi (Principles for Effective Climate Governance). Zasoby CGI są przeznaczone ściśle dla kierownictwa organizacji i służą wspieraniu jego członków na wszystkich etapach dążeń do poprawy klimatu. Aby zapoznać się z tą tematyką COP27 i przekonać się, jak przejść od słów do działań, zapoznaj się z dokumentem Ambition to Action: Briefing for Board Directors (Od ambicji do działań. Briefing dla rad dyrektorów), w którym streszczono cztery podstawowe wymagania, których spełnienie umożliwi dyrektorom podejmowanie wiarygodnych działań na rzecz klimatu.
  • Wskazówki dotyczące tego, co dla klimatu mogą uczynić członkowie_inie rad nadzorczych i zarządów przydatne spostrzeżenia i inspirację znajdziesz w podręcznikach The Chairpersons perspective: Shaping the boards strategic direction on climate (Perspektywa prezesa. Wytyczanie strategicznych kierunków działań na rzecz klimatu) oraz The Chairpersons Guide to a Just Transition (Podręcznik sprawiedliwej transformacji dla prezesów).

Co przyniesie dalsza część roku

W grudniu 2022 r. odbywa się w Montrealu konferencja ONZ dotycząca różnorodności biologicznej (COP15), której celem będzie przyjęcie i uzgodnienie globalnych ram ochrony bioróżnorodności po 2020 r. z myślą o powstrzymaniu i odwróceniu utraty zasobów przyrodniczych. Oczekuje się, że tegoroczny szczyt COP poświęcony różnorodności biologicznej przyciągnie więcej przedsiębiorstw niż kiedykolwiek wcześniej, sygnalizując ambicje sektora prywatnego w zakresie ograniczenia utraty zasobów przyrodniczych i ochrony różnorodności biologicznej i podkreślając nierozerwalność powiązań między działaniami na rzecz klimatu a działaniami na rzecz ochrony i wzbogacania przyrody.

Przyszłoroczny światowy szczyt klimatyczny ONZ, COP28, który odbędzie się w Zjednoczonych Emiratach Arabskich, będzie zwieńczeniem pierwszej tzw. „globalnej inwentaryzacji” (Global Stocktake). Zainicjowana na COP26 „inwentaryzacja” będzie stanowiła podstawę wkładów ustalanych na szczeblu krajowym (Nationally Determined Contributions – NDC) w perspektywie 2025 r. w celu określenia poziomów ambicji stosownie do założeń porozumienia paryskiego. Kluczowe znaczenie będzie miało zapewnienie rozliczalności przedsiębiorstw, inwestorów, miast i regionów ze zobowiązań klimatycznych, dzięki czemu podmioty niepaństwowe będą mogły oferować rozwiązania wyzwań stojących przed rządami.

Karta wyników COP27

Postępy

  • Zawiązanie pierwszych partnerstw na rzecz sprawiedliwej transformacji energetycznej (JETP) dla Republiki Południowej Afryki i Indonezji.
  • Pierwsza umowa o funduszu na rzecz rekompensaty strat i szkód dla zagrożonych krajów poważnie dotkniętych klęskami klimatycznymi
  • Zainicjowanie programu przystosowawczego pn. Sharm el-Sheikh Adaptation Agenda w celu zapewnienia odporności na zmiany klimatu 4 miliardom ludzi żyjących w najbardziej zagrożonych społecznościach do 2030 r.
  • Wprowadzenie w życie globalnej tarczy przeciwko ryzykom klimatycznym (Global Shield against Climate Risks) – kraje G7 porozumiały się co do wspierania grupy V20 (Vulnerable 20) poprzez finansowanie ubezpieczeń od ryzyka klimatycznego i pomoc w zapobieganiu temu ryzyku
  • Uruchomienie Africa Carbon Markets Initiative (inicjatywy na rzecz afrykańskich rynków handlu emisjami), która ma na celu pozyskanie przychodów rzędu 6 miliardów dolarów i wsparcie 30 milionów miejsc pracy do 2030 roku.
  • Pierwszy w historii Pawilon Dzieci i Młodzieży na COP27

Co się nie udało

  • Nie osiągnięto celu finansowania działań klimatycznych na poziomie 1 mld dolarów do 2020 r. (przewiduje się jego realizację w 2023 r.)
  • Brak jasnych planów operacyjnych lub wdrożeniowych na potrzeby funduszy rekompensaty strat i szkód

Do pokonania długa droga

  • Świat nie jest na dobrej drodze do realizacji przyjętego celu 1,5 oC
  • Z łącznej liczby 198 krajów 163 nie przyjęły zwiększonego krajowego celu klimatycznego.
  • Brak porozumienia w sprawie stopniowej rezygnacji z paliw kopalnych.

O COP27 

Przed szczytem COP27 opublikowano szereg ważnych globalnych raportów. Sekretariat Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych ds. Zmian Klimatu (UNFCCC) opublikował 2022 NDC Synthesis Report, w którym podsumował realizację przez 193 stron porozumienia paryskiego zobowiązań klimatycznych do spowolnienia globalnego ocieplenia na poziomie 2.5oC w perspektywie 2100 r., czyli o 1 stopień wyższym niż uzgodnione 1.5oC. Coroczny raport World Energy Outlook Międzynarodowej Agencji Energetycznej mówi o wzroście popytu na ropę i węgiel w krótkiej perspektywie czasowej i o wyższym zapotrzebowaniu na odnawialne źródła energii w dłuższej perspektywie w celu ograniczenia ryzyka i wzmocnienia bezpieczeństwa energetycznego w związku z globalnym kryzysem energetycznym wywołanym inwazją Ukrainy przez Rosję. Pokrzepiające informacje przyniósł raport o stanie realizacji grupy zadaniowej Taskforce on Climate-related Financial Disclosures (TCFD), który donosi o wzroście zaangażowania sektora prywatnego w ostatnich 5 latach i stale rosnącej liczbie organizacji ujawniających informacje finansowe istotne z perspektywy klimatu, zaznaczając, że nadal niewiele firm ujawnia wszystkich 11 zalecanych pozycji. Net Zero Tracker (narzędzie monitorujące realizację celów w zakresie zerowych emisji netto) ukazuje w przejrzysty sposób postępy w realizacji i stopień rozliczania się ze zobowiązań przez kraje, regiony, miasta i przedsiębiorstwa. Powyższe raporty i narzędzie monitorujące oraz Emissions Gap Report (raport o lukach w ograniczaniu emisji), sporządzony w ramach programu środowiskowego ONZ (UN Environment Programme – UNEP) oraz opracowywany przez World Resource Institute (WRI) raport State of Climate Action (o stanie działań na rzecz) nadały ton COP27, uwypuklając potrzebę podjęcia pilnych działań na rzecz klimatu

Wśród najważniejszych punktów programu COP27 znalazły się kwestie dotyczące finansowania działań na rzecz klimatu, łagodzenia skutków jego zmiany, przystosowania się do zmian klimatycznych i sprawiedliwej transformacji. W ostatniej chwili i po raz pierwszy do programu dodano kwestię strat i szkód, czyli skutków zmian klimatu już teraz powodujących zniszczenia, do których kraje mogą w niewielkim stopniu się przystosować. Szef ONZ Antonio Guterres podkreślał, że strat i szkód „nie można już zamiatać pod dywan” i że skutki kryzysu klimatycznego spadły na kraje rozwijające się, które najmniej się do niego przyczyniły, „bez ostrzeżenia i nie dając im możliwości przygotowania się na nie”. We wrześniu 2022 r. Dania jako pierwszy kraj zaoferowała rekompensatę za straty i szkody mieszkańcom regionów najbardziej narażonych na zmiany klimatu.

Niszczycielskie skutki zmian klimatycznych z samego tylko roku 2022, m.in. powodzie w Nigerii i Pakistanie, pożary lasów w Brazylii i Europie oraz susze w Chinach i Stanach Zjednoczonych, nie tylko dotkną bezpośrednio przedsiębiorstwa w spustoszonych regionach, ale także zakłócą różne aspekty funkcjonowania globalnego łańcucha wartości organizacji. Powyższe skutki wymogły priorytetowe potraktowanie adaptacji w programie COP27 i oznaczają konieczność angażowania przedsiębiorstw i inwestowania w wysiłki w tym zakresie w przyszłości. W opracowaniu pt. Briefing Paper: Critical Business Actions for Climate Change Adaptation (Dokument informacyjny: krytyczne działania przedsiębiorców w zakresie przystosowania się do zmian klimatu), opublikowanym przez Światowe Forum Ekonomiczne, podkreślono konieczność podjęcia przez przedsiębiorstwa działań w tym obszarze i zapewnia firmom ram tych działań.

 

Najważniejsze rezultaty COP27

English version >>

źródło: Climate Governance Initiative

tłumaczenie: Forum Odpowidzialnego Biznesu