Słownik terminów klimatycznych, przygotowany w ramach Chapter Zero Poland, ma na celu wsparcie osób zasiadających w radach nadzorczych i zarządach w podnoszeniu kompetencji z zakresu przeciwdziałania zmianom klimatycznym. Punktem wyjścia do jego stworzenia był materiał opracowany przez Climate Governance Initiative, uruchomioną przez Światowe Forum Ekonomiczne. Krajową odsłoną inicjatywy jest Chapter Zero Poland.
W słowniku znajdą Państwo zarówno pojęcia techniczne, jak i te związane z legislacją, rozwinięcia najczęściej pojawiających się skrótów oraz tłumaczenia anglojęzycznych terminów. Lista haseł będzie na bieżąco uzupełniana, tak aby stanowiła możliwie najpełniejszą bazę pojęć związanych z konsekwencjami zmian klimatycznych dla firm oraz wpływu biznesu na klimat.
Hasła w słowniku - punktem wyjścia był materiał Climate Governance Initiative - zostały opracowane przez zespół Forum Odpowiedzialnego Biznesu, koordynatora programu Chapter Zero Poland. Propozycje haseł, które Państwa zdaniem warto dodać do listy, prosimy przesyłać na adres agnieszka.klopotowska@
Poniższy słownik został przetłumaczony na język polski przez Chapter Zero Poland, z dodaniem istotnych lokalnie terminów. Wersja angielska, opracowana przez Climate Governance Initiative, pozostaje nadrzędną w stosunku do polskiego tłumaczenia. Można ją znaleźć tutaj. Climate Governance Initiative nie ponosi odpowiedzialności za dokładność polskiego tłumaczenia.
Działania zmierzające do zminimalizowania skutków zmian klimatu dla przedsiębiorstwa i gospodarki obejmujące dostosowanie infrastruktury, łańcuchów dostaw i najważniejszych zasobów w celu zwiększenia odporności.
Jakie działania będzie musiało podjąć przedsiębiorstwo w celu przystosowania się do zmian klimatu?
Opis
Rolnictwo, leśnictwo i inne formy użytkowania gruntów będące głównym źródłem emisji.
Zastosowanie
Emisje z tych sektorów mogą być istotne z perspektywy bezpośredniej działalności przedsiębiorstwa i jego łańcucha dostaw, a zmniejszenie emisji w tym obszarze może przynieść korzyści również dla środowiska i społeczności lokalnych.
Wyciek dwutlenku węgla
Inaczej ucieczka emisji. Termin ten odnosi się do zjawiska redukcji emisji dwutlenku węgla w kraju będącym Stroną Protokołu z Kioto, powodującej jednocześnie wzrost emisji w kraju rozwijającym się. Najczęściej ma miejsce, gdy z powodu kosztów związanych z polityką klimatyczną, przedsiębiorstwo przenosi produkcję do innych krajów, o łagodniejszych przepisach. Obszary uznawane za narażone na ryzyko ucieczki emisji figurują w oficjalnym wykazie. Samo zagadnienie jest przedmiotem żywej debaty na temat organizacji światowej produkcji.
Opis
Wcześniej znane jako projekt na rzecz ujawniania informacji dotyczących emisji dwutlenku węgla (eng.: Carbon Disclosure Project), CDP, jest organizacją pozarządową zajmującą się raportowaniem i ujawnianiem informacji w zakresie zrównoważonego rozwoju.
Zastosowanie
CDP publikuje wiele przydatnych materiałów i prowadzi działania, których celem jest wsparcie przedsiębiorstw w przejściu na gospodarkę zeroemisyjną.
Opis
Cel wyznaczony przez Porozumienie paryskie, aby ograniczyć wzrost globalnej temperatury na poziomie 1,5 stopnia Celsjusza względem poziomu sprzed rewolucji przemysłowej.
Zastosowanie
Przedsiębiorstwa powinny wyznaczać swoje ambitne cele klimatyczne z uwzględnieniem „celu 1,5 stopnia” ustalonego w Porozumieniu paryskim.
Opis
Harmonogram, zgodnie z którym organizacja osiągnie zerową emisję netto gazów cieplarnianych poprzez łagodzenie (zmniejszenie emisji) i nieustanne usuwanie ekwiwalentów dwutlenku węgla (np. dzięki wykorzystaniu kredytów węglowych), jeżeli łagodzenie nie jest możliwe.
Zastosowanie
Dzięki rosnącej świadomości i wsparciu dla działań zmierzających do osiągnięcia neutralności klimatycznej organizacja może postawić sobie za cel osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r. i wyznaczyć cele pośrednie, które zamierza osiągnąć do roku 2030, zgodnie z celami Porozumienia paryskiego.
Opis
Harmonogram, zgodnie z którym suma emisji dwutlenku węgla organizacji zostanie skompensowana przez naturalne pochłaniacze dwutlenku węgla i/lub kredyty węglowe.
Zastosowanie
Strategia klimatyczna przedsiębiorstwa może zawierać cel osiągnięcia neutralności węglowej w szczególności poprzez redukcję i kompensację emisji dwutlenku węgla, a nie ogólnej emisji gazów cieplarnianych.
Opis
Wykorzystanie najnowszej wiedzy naukowej na temat klimatu, aby osiągnąć cele zapisane w Porozumieniu paryskim: zatrzymać wzrost temperatury na świecie na poziomie dużo poniżej 2°C, przy czym starać się, by było to nie więcej niż 1,5°C (w porównaniu do poziomów sprzed rewolucji przemysłowej).
Zastosowanie
Ambitne i realistyczne cele oparte na dowodach, które pomogą przedsiębiorstwu osiągnąć cele zapisane w Porozumieniu paryskim.
Opis
Metan, silny gaz cieplarniany odpowiedzialny za 16 procent emisji na świecie. Główne źródła emisji metanu to: rolnictwo, odpady oraz biomasa.
Zastosowanie
Dla niektórych przedsiębiorstw metan może stanowić główne źródło emisji. Z uwagi na współczynnik ocieplenia metanu, zmniejszenie jego emisji może okazać się szczególnie istotne dla klimatu.
Opis
Dwutlenek węgla, odpowiedzialny za większość emisji gazów cieplarnianych, stanowi efekt uboczny dużej części działalności człowieka, w tym wytwarzania energii elektrycznej i wykorzystywania paliwa.
Zastosowanie/występowanie
Nierzadko dwutlenek węgla stanowi większość gazów cieplarnianych emitowanych przez przedsiębiorstwo.
Konferencje Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu to coroczne konferencje odbywające się w ramach Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (UNFCCC). Służą one jako formalne spotkanie stron UNFCCC (Konferencja Stron, COP) w celu oceny postępów w radzeniu sobie ze zmianami klimatycznymi. Pierwsza konferencja odbyła się w 1995 roku w Berlinie
- 1995: COP 1, Berlin, Niemcy
- 1996: COP 2, Genewa, Szwajcaria
- 1997: COP 3, Kyoto, Japonia
- 1998: COP 4, Buenos Aires, Argentyna
- 1999: COP 5, Bonn, Niemcy
- 2000: COP 6, Haga, Holandia
- 2001: COP 6, Bonn, Niemcy
- 2001: COP 7, Marrakesz, Maroko
- 2002: COP 8, New Delhi, Indie
- 2003: COP 9, Mediolan, Włochy
- 2004: COP 10, Buenos Aires, Argentyna
- 2005: COP 11/CMP 1, Montreal, Kanada
- 2006: COP 12/CMP 2, Nairobi, Kenya
- 2007: COP 13/CMP 3, Bali, Indonezja
- 2008: COP 14/CMP 4, Poznań, Polska
- 2009: COP 15/CMP 5, Kopenhaga, Dania
- 2010: COP 16/CMP 6, Cancún, Meksyk
- 2011: COP 17/CMP 7, Durban, RPA
- 2012: COP 18/CMP 8, Doha, Katar
- 2013: COP 19/CMP 9, Warszawa
- 2014: COP 20/CMP 10, Lima, Peru
- 2015: COP 21/CMP 11, Paryż
- 2016: COP 22/CMP 12/CMA 1, Marrakesz, Maroko
- 2017: COP 23/CMP 13/CMA 1–2, Bonn, Niemcy
- 2018: COP 24/CMP 14/CMA 1–3, Katowice
- 2019: SB50, Bonn, Niemcy
- 2019: COP 25/CMP 15/CMA 2, Madryt, Hiszpania
- 2021: COP 26/CMP 16/CMA 3, Glasgow, UK
- 2022: COP 27/CMP 17/CMA 4, Sharm El Sheikh, Egipt
21. Konferencja Stron ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu. Porozumienie paryskie, które wyznacza kierunek międzynarodowej polityki klimatycznej i zostało zawarte podczas COP21.
26. Konferencja Stron ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu. Podczas COP26 dokonano wielu ważnych ustaleń dotyczących klimatu, m.in. powołano koalicję Glasgow Financial Alliance for Net Zero oraz dopracowano postanowienia Porozumienia paryskiego.
Hierarchia zrównoważonego postępowania: przemyśl, odmawiaj, ograniczaj, ponownie wykorzystaj, przekaż dalej, napraw, wynajmij, przetwarzaj, kompostuj.
Strategia zwiększania trwałości zasobów prowadząca do zmniejszenia emisji.
Jednostka używana do porównania gazów cieplarnianych o różnych współczynnikach ocieplenia, która wyraża wpływ innych gazów cieplarnianych na ocieplenie klimatu w wielkości dwutlenku węgla.
Całkowity wpływ przedsiębiorstwa na klimat można wyrazić w tonach ekwiwalentu dwutlenku węgla. Jest to również jednostka służąca do wyceny emisji i ustalania ilości kredytów węglowych.
Połączone emisje zakresu 1. i 2. Główny element wielu obecnych celów redukcji emisji.
Emisje do atmosfery spowodowane nieszczelnością rurociągów, kontenerów lub innego sprzętu.
Przedsiębiorstwa powinny zadbać o regularne monitorowanie i naprawę posiadanych aktywów, aby zapobiegać emisjom ulotnym.
Emisje własne, powstałe w wyniku spalania paliw kopalnych, procesów lub wycieku gazów.
Emisje kontrolowane przez organizację i wynikające bezpośrednio z jej działalności.
Emisje powstałe podczas wytwarzania energii dostarczanej do organizacji, najczęściej energii elektrycznej.
Emisje zakupione, których poziomem można zarządzać w ustaleniach umownych.
Emisje powstałe w łańcuchu dostaw generowane podczas wytwarzania lub transportu nabywanych produktów oraz podczas transportu i wykorzystywania sprzedawanych produktów.
Emisje generowane przez innych uczestników łańcucha dostaw organizacji. Wymagają współpracy z innymi podmiotami. Prawdopodobny główny obszar zainteresowania przyszłych celów.
Mechanizm umożliwiający podmiotom objętym pułapem emisji gazów cieplarnianych wymianę uprawnień do emisji z innymi podmiotami. Podmiot, który obniża emisje w większym stopniu niż zadeklarował, może sprzedać swój nadwyżkowy kredyt podmiotowi, który nie osiąga wyznaczonego celu. Celem takiej strategii jest osiągnięcie redukcji emisji przy zaangażowaniu niższych kosztów. Zgodnie z tą polityką, dany uczestnik rynku rozstrzyga pomiędzy kosztami uzyskania redukcji na niego nałożonymi oraz kosztem zakupu kredytów, których mu brakuje, jeśli nie zrealizuje działań na rzecz redukcji emisji.
Istnieją dwa główne rynki. Pierwszy umożliwia państwom podlegającym Protokołowi z Kioto wymianę jednostek AAU, które zostały im przydzielone. Drugi umożliwia ponad 11 000 europejskim ośrodkom przemysłowym wymianę "kredytów" za pośrednictwem systemu handlu uprawnieniami do emisji w Unii Europejskiej (EU-ETS).
Więcej na temat Unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji (EU-ETS) - https://climate.ec.europa.eu/eu-action/eu-emissions-trading-system-eu-ets_pl
Europejski Zielony Ład to strategia UE mająca na celu osiągnięcie neutralności klimatycznej oraz zasobooszczędności przy jednoczesnym rozwoju konkurencyjności,
- która w 2050 r. osiągnie zerowy poziom emisji gazów cieplarnianych netto
- w której nastąpi oddzielenie wzrostu gospodarczego od zużywania zasobów
- w której żadna osoba ani żaden region nie pozostaną w tyle.
Europejski Zielony Ład ma również pomóc w wyjściu z pandemii COVID-19. Europejski Zielony Ład będzie finansowany ze środków stanowiących jedną trzecią kwoty 1,8 bln euro przeznaczonej na inwestycje w ramach planu odbudowy NextGenerationEU oraz ze środków pochodzących z siedmioletniego budżetu UE.
Komisja Europejska przyjęła pakiet wniosków ustawodawczych mających dostosować unijną politykę klimatyczną, energetyczną, transportową i podatkową na potrzeby realizacji celu, jakim jest ograniczenie emisji gazów cieplarnianych netto do 2030 r. o co najmniej 55 proc. w porównaniu z poziomem z 1990 r.
Więcej informacji na temat realizacji Europejskiego Zielonego Ładu
Pod nazwą Fit for 55 kryje się zestaw przepisów unijnych dotyczących działań na rzecz ochrony klimatu. Liczba 55 to cel odnoszący się do redukcji emisji CO2 o 55% do osiągnięcia przez w UE do roku 2030 (w stosunku do roku 1990). Jest to 13 wniosków ustawodawczych przyjętych w ramach Europejskiego Zielonego Ładu.
Całość pakietu dotyczy różnych aspektów związanych z celami proklimatycznymi jak: reforma systemu handlu emisjami, normy emisyjne, cło węglowe czy cele związane z odnawialnymi źródłami energii. Opublikowane regulacje mają wspierać transformację gospodarki stawiając ochronę klimatu za kwestię priorytetową zarówno na poziomie krajowym jak i w odniesieniu do przedsiębiorstw. W praktyce oznacza to konieczność podjęcia szeregu działań zmierzających do znaczącej redukcji emisji dwutlenku węgla w tym poprzez redefiniowanie strategii i sposobów działania zarówno pojedynczych branż jak i całego systemu gospodarczego.
Ze wszystkimi propozycjami można zapoznać się tutaj: https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/IP_21_3541
Gazy cieplarniane absorbują i emitują promieniowanie podczerwone w zakresie długości fal emitowanych przez ziemię. Obejmuję one: parę wodną, dwutlenek węgla, metan, podtlenek azotu, ozon, chlorofluorowęglowodory (CFC) i wodorochlorofluorowęglowodory (HCFC).
Punkt wyjścia do działań dla każdej organizacji — ocena w jakim stopniu przyczynia się do powstawania problemu?
Pozorowane uczestniczenie w działalności, która jest przyjazna środowisku, bez rzeczywistego podejmowania działań mających realny, pozytywny wpływ na klimat.
Przedsiębiorstwa powinny unikać greenwashingu i realizować ambitne programy mające za zadanie osiągnięcie celów klimatycznych oraz zadbać o to, aby ich deklaracje były podparte skutecznymi działaniami na rzecz klimatu.
Indeksy porównujące spółki pod względem wielu wskaźników ESG i oferujące informacje ważne dla inwestorów.
Przedsiębiorstwo może przyjrzeć się swojej pozycji w indeksach zrównoważonego rozwoju, które mogą stanowić ważny element w procesie decyzyjnym inwestorów.
Strategia, w której przedsiębiorstwa płacą za zmniejszanie lub usuwanie emisji w ramach własnego łańcucha wartości.
Insetting to skuteczna forma neutralizowania pozostałych emisji przy jednoczesnej dekarbonizacji łańcucha dostaw.
Jak wyjaśniła International Platform for Insetting, insetting polega na wdrażaniu w łańcuchu wartości przedsiębiorstwa rozwiązań opartych na przyrodzie, takich jak ponowne zalesianie, agroleśnictwo, energia odnawialna i rolnictwo regeneracyjne. W rezultacie niektóre działania wprowadzające poprawiają również warunki życia społeczności tubylczych.
Na przykład firma na swojej początkowej drodze najpierw oceniłaby swój własny łańcuch dostaw, aby określić, gdzie osadzone są główne części ich emisji gazów cieplarnianych. Zwykle pierwszym punktem, który podlega uwadze jest ich źródło energii – dlatego inwestowanie w technologie energii odnawialnej, takie jak energia słoneczna lub wiatrowa, byłoby skutecznym rozwiązaniem.
Czytaj więcej TUTAJ
First Assessment Report – FAR - Pierwszy raport IPCC
Pierwszy obszerny przegląd światowych badań nad zmianami klimatycznymi opracowany przez IPCC i opublikowany w 1990 roku. Stanowił podstawę dla uchwalenia Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie Zmian Klimatu. Autorzy raportu potwierdzili wpływ emisji gazów cieplarnianych związanych z działalnością człowieka na efekt cieplarniany. Stwierdzono, że przy braku działań zmierzających do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych średnia globalna temperatura będzie rosła w tempie 0,3°C/10 lat. Na potrzeby uczestników Szczytu Ziemi w Rio de Janeiro (1992 r.) wydano suplement do raportu stanowiący jego aktualizację.
Second Assessment Report - SAR
Drugi raport IPCC
Drugi obszerny przegląd światowych badań nad zmianami klimatycznymi opracowany przez IPCC i opublikowany w 1995 roku. Uczestniczyło w nim około 2000 naukowców i ekspertów. Raport ten znany jest również pod nazwą "Climate Change 1995". Autorzy raportu przewidywali dalszy wzrost średniej globalnej temperatury o 0,3-0,6°C od końca XIX wieku.
Third Assessment Report - TAR
Trzeci raport IPCC
Trzeci obszerny przegląd światowych badań naukowych nad zmianami klimatycznymi, opublikowany przez IPCC w 2001 r. Autorzy raportu skupili się m.in. się na regionalnych skutkach zmian klimatu.
Fourth Assessment Report - AR4
Czwarty raport IPCC
Czwarty obszerny przegląd światowych badań naukowych nad zmianami klimatycznymi, opublikowany przez IPCC w 2007 r. Udział w tworzeniu raportu brało ponad 600 autorów z 40 krajów, recenzowany był on przez 620 ekspertów i przedstawicieli rządów. Autorzy raportu przewidywali 90 proc. prawdopodobieństwo występowania upałów i silnych opadów oraz 5 proc. prawdopodobieństwo, że zmiany te wywołane są przez czynniki naturalne.
The Fifth Assessment Report of the IPCC - AR5
Piąty raport IPCC
Piąty obszerny przegląd światowych badań naukowych nad zmianami klimatycznymi, opublikowany przez IPCC w 2014 r. Autorzy raportu stwierdzili, że pozyskiwanie energii z paliw kopalnych bez wykorzystania technologii CCS będzie praktycznie wycofane do 2100 roku. Podkreślono ponadto konieczność całkowitej redukcji emisji gazów cieplarnianych do roku 2100. W dokumencie podkreślono konieczność przeorientowania światowych systemów energetycznych na odnawialne źródła energii.
IPCC: Intergovernmental Panel on Climate ChangeMiędzynarodowa rada ds. standaryzacji w obszarze zrównoważonego rozwoju, inicjatywna MSSF, której zadaniem jest wypracowanie międzynarodowych standardów w celu ujednolicenia raportowania i ujawniania informacji w zakresie zrównoważonego rozwoju.
Przedsiębiorstwa powinny dążyć do spełnienia norm ustanowionych przez ISSB, aby osiągnąć własne cele dotyczące neutralności klimatycznej i zapewnić zgodność z obecnymi i przyszłymi przepisami, które mogą wprowadzić obowiązek stosowania standardów wypracowanym przez ISSB.
Rodzaj kapitalizmu, w którym przedsiębiorstwa dążą do długoterminowego wzrostu wartości przy uwzględnieniu potrzeb wszystkich swoich interesariuszy (tj. ludzi i planety na pierwszym miejscu) i ogółu społeczeństwa.
Kapitalizm interesariuszy umożliwia przedsiębiorstwom budować wartość w dłuższym terminie, zwiększać odporność oraz działać na rzecz osiągnięcia globalnych celów zrównoważonego rozwoju, a tym samym przygotować modele biznesowe do wyzwań przyszłości i wywierać pozytywny wpływ na całe społeczeństwo oraz uznać ludzi i planetę za swoich głównych interesariuszy.
Składnik aktywów stanowiący określoną wielkość emisji, która została usunięta lub której udało się uniknąć dzięki projektom kompensującym.
Przedsiębiorstwa mogą dokonać zakupu kredytów węglowych, a następnie wycofać je z rynku i w ten sposób zgłosić redukcję emisji. Przedsiębiorstwo może dokonać zakupu kredytów węglowych, aby zneutralizować emisje, których bezpośrednie ograniczenie nie jest możliwe.
Kryteria stosowane przez inwestorów w celu analizy potencjalnych inwestycji. Kryteria środowiskowe oceniają sposób, w jaki przedsiębiorstwo chroni środowisko, w tym jego politykę klimatyczną. Kryteria społeczne analizują sposób, w jaki przedsiębiorstwo zarządza swoimi relacjami z pracownikami, dostawcami, klientami oraz społecznościami, w których prowadzą działalność. Kryteria zarządcze dotyczą kierownictwa przedsiębiorstwa, jego wynagrodzenia, rewizji, kontroli wewnętrznej oraz praw wspólników. Kryteria ESG są coraz częściej stosowane przez potencjalnych inwestorów podczas podejmowania przez nich decyzji inwestycyjnych.
Międzynarodowy Mechanizm Strat i Szkód
Część negocjacji klimatycznych omawiająca drastyczne konsekwencje zmian klimatu, które nastąpią niezależnie od podejmowanych wysiłków w zakresie ograniczania emisji gazów cieplarnianych czy adaptacji do zmian klimatu. Obejmują one na przykład straty terytorialne wynikające z podnoszenia się poziomu oceanów i zalewania niektórych lądów, co nastąpi nawet w sytuacji natychmiastowego zaprzestania wszelkich emisji.
Straty i szkody zostały po raz pierwszy uwzględnione w Warszawskim Międzynarodowym Mechnizmie Strat i Szkód, będącym rezultatem COP19 w Warszawie.
Mechanizm został oficjalnie uznany przez Porozumienie Paryskie, czego rezulatem stały się prace nad globalną strategią dzielenia się ryzykiem oraz utworzenie grupy roboczej, której zadaniem jest wypracowanie mechanizmów unikania, minimalizowania i zarządzania przepływem ludności zmuszonej do migracji przez zmiany klimatu.
Działania zmierzające do zminimalizowania wpływu jednostki na zmiany klimatu poprzez eliminowanie ich przyczyn, tj. zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych. Łagodzenie jest podstawowym elementem planu klimatycznego każdej organizacji, gdyż w pierwszej kolejności dotyczy ograniczania emisji. W ramach działań mitygacyjnych przedsiębiorstwa mogą również dokonywać zakupu kredytów węglowych, które jednak są mniej wiarygodne od jednostek usuwania dwutlenku węgla.
Międzynarodowa Agencja Energetyczna, międzynarodowa organizacja wykonująca kompleksowe analizy energetyczne. MAE udostępnia przydatne dane i analizy, które pozwalają przedsiębiorstwom zrozumieć, czym jest kryzys klimatyczny i jak wpływa na ich działalność.
Czytaj więcej o MAE (International energy agency) TUTAJ
Możliwości finansowe, np. dostęp do nowych rynków i technologii. Możliwości budowania strategicznej przewagi konkurencyjnej.
Podtlenek azotu, gaz cieplarniany stanowiący ok. sześć procent emisji na świecie, z których większość pochodzi z rolnictwa. Chociaż emisje podtlenku azotu stanowią niewielką część całkowitych emisji gazów cieplarnianych, to gaz ten posiada wysoki współczynnik ocieplenia. Dlatego przedsiębiorstwa powinny zapewnić, że emitują jak najmniejszą jego ilość do atmosfery.
Narzędzia wspierające przedsiębiorstwa w obliczaniu i szacowaniu emisji gazów cieplarnianych w różnych obszarach ich działalności gospodarczej. Największe ograniczenie emisji można osiągnąć dzięki precyzyjnemu określeniu obszarów działalności o największym poziomie emisji.
Każdy z sygnatariuszy Porozumienia Paryskiego zobowiązany jest określić swoje zobowiązania w zakresie ograniczania emisji gazów cieplarnianych i przystosowywania się do zmian klimatu.
Zobowiązania wszystkich państw zostały ogłoszone przed COP21 w postaci zobowiązań dobrowolnych (INDC - Intended Nationally Determined Contributions); w momencie ratyfikacji Porozumienia stały się one zobowiązujące. Od 2020 r. NDC są regularnie zwiększane.
Pojęcie dotyczące działalności, która nie powoduje zwiększenia emisji gazów cieplarnianych netto. Aby skutecznie przeciwdziałać zmianom klimatu, przedsiębiorstwa muszą dążyć do osiągnięcia neutralności węglowej.
Porozumienie paryskie zostało przyjęte przez 196 przedstawicieli stron podczas 21. Konferencji Stron ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, która odbyła się w Paryżu w 2015 r.
Porozumienie paryskie to plan działań mających ograniczyć globalne ocieplenie. Jego najważniejsze elementy to (za consilium.europa.eu):
- cel długoterminowy: rządy postanowiły zatrzymać wzrost średniej globalnej temperatury na poziomie dużo poniżej 2°C względem poziomu z czasów przedprzemysłowych i starać się, by było to nie więcej niż 1,5°C
- wkład: przed konferencją paryską i w trakcie jej trwania kraje przedkładały swoje kompleksowe plany działań na rzecz redukcji emisji (tzw. ustalone na poziomie krajowym wkłady)
- dążenia: rządy postanowiły co 5 lat przedstawiać swoje plany działań i w każdym z nich wyznaczać ambitniejsze cele
przejrzystość: kraje postanowiły – dla zapewnienia przejrzystości i nadzoru – informować siebie nawzajem i opinię publiczną, jak realizują swoje cele - solidarność: państwa UE i inne kraje rozwinięte będą nadal finansować działania klimatyczne, by pomóc krajom rozwijającym się zredukować emisje i uodpornić się na skutki zmiany klimatu.
Porozumienie paryskie weszło w życie 4 listopada 2016 r., gdy spełniony został warunek jego ratyfikacji przez co najmniej 55 państw odpowiedzialnych za co najmniej 55% globalnych emisji gazów cieplarnianych. Porozumienie ratyfikowały wszystkie państwa UE.
Czytaj więcej TUTAJ
źródło: https://www.consilium.europa.eu/pl/policies/climate-change/paris-agreement/
Przyjęty podczas COP3 w 1997 r. Protokół jest pierwszym narzędziem wdrażania UNFCCC. Wszedł w życie 16 lutego 2005 r. Szczegółowe zasady jego wdrażania zostały przyjęte na COP7 w Marakeszu i są określane jako "Porozumienia z Marrakeszu". Pierwszy okres zobowiązań rozpoczął się w 2008 r., a zakończył w 2012 r. W Europejskim Obszarze Gospodarczym, ważność Protokołu wygasa w 2020 r.
Jego zadaniem jest definiowanie wiążących celów w zakresie redukcji gazów cieplarnianych, przydzielanych wszystkim krajom rozwiniętym wymienionym w Załączniku I do Konwencji (łącznie 41 państw). Ogólnie rzecz ujmując, kraje te zostały zobowiązane do redukcji swoich emisji o co najmniej 5,2 proc. w całym okresie 2008-2012, w porównaniu do poziomu z 1990 r. Zgodnie z Protokołem, cele przede wszystkim powinny być realizowane za pomocą środków krajowych. Protokół oferuje jednak dodatkowe środki, służące osiągnięciu celów, za pomocą trzech mechanizmów rynkowych: rynek uprawnień do emisji dwutlenku węgla między państwami oraz dwa mechanizmy elastyczności: mechanizm czystego rozwoju (CDM) i mechanizm wspólnego wdrażania (JI).
Protokół z Kioto został ratyfikowany pod podwójnym warunkiem: ratyfikacji przez co najmniej 50 państw i równocześnie przez tyle państw, by skumulowana suma emisji gazów cieplarnianych stanowiła 55 proc. całkowitej emisji państw objętych Protokołem. Uznając, że kraje rozwinięte są głównie odpowiedzialne za obecny wysoki poziom emisji gazów cieplarnianych w atmosferze w wyniku ponad 150-letniej działalności przemysłowej, Protokół nakłada większe obciążenia na kraje rozwinięte zgodnie z zasadą "wspólnej, lecz zróżnicowanej odpowiedzialności".
Protokół został ratyfikowany przez 193 państwa, czyli wszystkie Strony Konwencji z wyjątkiem Stanów Zjednoczonych.
Poziom, po przekroczeniu którego, zmiany staną się gwałtowne i/lub nieodwracalne. Wyznaczenie krytycznego punktu w czasie, po przekroczeniu którego pewne następstwa zmiany klimatu staną się nieodwracalne.
Czytaj więcej o punktach krytycznych systemu klimatycznego Tutaj
Spójne wytyczne dotyczące upubliczniania informacji na temat wpływu ekonomicznego, środowiskowego i społecznego będących przedmiotem zainteresowania inwestorów i szerokiego grona interesariuszy. Przejrzystość sprawozdawczości jest ważna z perspektywy prezentacji troski przedsiębiorstwa o zrównoważony rozwój, zwiększenia atrakcyjności dla inwestorów oraz uniknięcia zarzutów o greenwashing.
Spójne wytyczne dla przedsiębiorstw, jak identyfikować, określać ilościowo oraz ujawniać dane dotyczące klimatu i zrównoważonego rozwoju wywierające wpływ biznesowy i finansowy, będące przedmiotem zainteresowania inwestorów i szerokiego grona interesariuszy. Kierownictwo przedsiębiorstwa powinno posiadać wiedzę na temat różnych ram i standardów ujawniania informacji, które w coraz większej liczbie krajów stają się obowiązkowe, i których zrozumienie będzie znajdowało się w zakresie obowiązków dyrektorów.
Czytaj więcej TUTAJ
System obrotu kredytami węglowymi – dobrowolny lub wymagany przez władze danego kraju. Przedsiębiorstwo może być uczestnikiem obowiązkowego rynku kredytów węglowych, jeżeli zostało objęte określonym systemem handlu kredytami węglowymi, lub przystąpić do rynku kredytów węglowych dobrowolnie, jeżeli zdecyduje się dokonać ich zakupu.
Ryzyko wynikające bezpośrednio z takich zdarzeń jak zakłócenia działalności lub zniszczenie mienia. Ryzyko wynikające z fizycznych zmian klimatu jak ekstremalne zjawiska pogodowe prowadzące m.in. do suszy, powodzi, zniszczeń.
Potencjalna odpowiedzialność przedsiębiorstwa, nie tylko finansowa, wobec udziałowców i interesariuszy zewnętrznych – w tym kontekście powiązana z ryzykiem pozwów związanych z klimatem – stanowiąca zachętę do podejmowania działań łagodzących lub przystosowawczych. Ryzyko wytoczenia organizacji spraw sądowych w związku z roszczeniami klimatycznymi lub środowiskowymi.
Ryzyko wynikające pośrednio z wdrożenia przepisów zobowiązujących do zmniejszenia emisji, zużycia wody, nakładających podatek węglowych, wprowadzających ograniczenia lub zachęty w zakresie użytkowania terenu, a także ze zmian popytu i podaży. Ryzyko wynikające ze zmian przepisów i sytuacji rynkowej.
Hipotetyczne modele przyszłych poziomów emisji gazów cieplarnianych i ich wpływu na klimat. Analiza scenariuszy klimatycznych jest niezbędna dla zrozumienia zagrożeń, jakie zmiany klimatu niosą dla przedsiębiorstwa, oraz możliwości ich ograniczania.
Definicja zawarta w normie Normie PN-ISO 26 000 – „odpowiedzialność organizacji za wpływ jej decyzji i działań na społeczeństwo i środowisko zapewniania przez przejrzyste i etyczne postępowanie które:
- przyczynia się do zrównoważonego rozwoju, w tym dobrobytu i zdrowia społeczeństwa;
- uwzględnia oczekiwania interesariuszy;
- jest zgodne z obowiązującym prawem i spójne z międzynarodowymi normami postępowania;
- jest zintegrowane z działaniami organizacji i praktykowane w jej relacjach.”
CSR jest bardzo szerokim pojęciem, pod którym kryje się szereg różnych inicjatyw czy procedur. Najlepiej obrazują go obszary tematyczne, wyróżnione w Normie PN-ISO 26 000.
Ujednolicone wytyczne dotyczące obliczania ilości gazów cieplarnianych emitowanych przez dane przedsiębiorstwo lub jego śladu węglowego. Precyzyjne i porównywalne dane dotyczące gazów cieplarnianych emitowanych przez przedsiębiorstwo umożliwi porównywanie i pomiar emisji w danym okresie, a dzięki temu – śledzenie postępów w redukcji takich emisji, a także będzie wspierać sprawozdawczość i ujawnianie danych.
Więcej TUTAJ
Ramy zarządzania ryzykiem i możliwościami związanymi z szeregiem czynników zewnętrznych i stopniowej poprawy wyników. Przedsiębiorstwo może rozważyć przyjęcie określonych standardów systemu zarządzania, np. powszechnie przyjętych standardów ISS, które pomogą mu w osiągnięciu celów związanych z klimatem, środowiskiem i zrównoważonym rozwojem.
Ogólny termin dotyczący różnych aspektów zrównoważonego rozwoju obejmujący obawy o środowisko, społeczeństwo oraz gospodarkę. Zapewnienie długotrwałego zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstwa zwiększy jego odporność, poprawi jego pozycję rynkową i przyciągnie inwestorów.
Rodzaj rynku, w którym władze państwowe nakładają sektorowe, regionalne lub krajowe ograniczenia emisji. W ramach takich systemów spółki mogą emitować CO2 zgodnie z wielkością posiadanych uprawnień i mogą handlować uprawnieniami między sobą. Inna funkcjonująca nazwa to „systemy pułapów i handlu”. W określonych sektorach i krajach uczestnictwo w systemie handlu uprawnieniami do emisji jest obowiązkowe, co stanowi zagrożenie dla firm wysokoemisyjnych, zmuszonych do zakupu wielu uprawnień, lecz z drugiej strony – szansę dla przedsiębiorstw, które ograniczają swoje emisje i sprzedają pozostałe uprawnienia.
Czytaj o Unijnym systemie uprawnień do emisji TUTAJ
Jednym z działań UE było przyjęcie w czerwcu 2020 roku rozporządzenia którego celem jest stworzenie klasyfikacji zawierającej obszary ważne do realizacji w zrównoważonych działalnościach gospodarczych tzw. Taksonomię ułatwiającą ujawnianie danych. Ideą Taksonomii jest ujednolicenie rozumienia tego co można uznać za zrównoważoną działalność gospodarczą wspierającą osiąganie neutralności klimatycznej. Ważnym aspektem jest również ograniczanie ryzyka greenwashingu (pozorowania działań przyjaznych środowisku), dzięki jasnym kryteriom kwalifikującym dany rodzaj działalności. Zadaniem taksonomii jest również ułatwienie w inwestycjach transgranicznych dzięki jednolitemu systemowi klasyfikacji oraz wsparcie dla rozwoju zrównoważonych inwestycji.
Zrównoważone działalności gospodarcze to takie, które spełniają określone wymagania. Należą do nich:
- przyczynianie się do osiągania przynajmniej jednego z określonych w dokumencie celów środowiskowych
- wykazywanie braku szkody dla innych celów środowiskowych – spełnianie kryteriów jakościowych i ilościowych dla pozostałych celów Taksonomii.
- zgodność i kryteriami technicznymi
- zgodność z gwarancjami dotyczącymi zabezpieczenia społecznego i zarządzania
Do wspomnianych celów środowiskowych należą:
- Łagodzenie zmian klimatu
- Adaptacja do zmian klimatu
- Zrównoważone użytkowanie i ochrona zasobów wodnych i morskich
- Przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym
- Zapobieganie zanieczyszczeniom i ich kontrola
- Ochrona i przywracanie różnorodności biologicznej i ekosystemów
TCFD to międzynarodowa inicjatywa ustanowiona przez The Financial Stability Board. Ma na celu wypracowanie zaleceń dotyczących ujawnień odnoszących się do klimatu. Przyczynić się ma to do bardziej świadomych decyzji inwestycyjnych, kredytowych i ubezpieczeniowych a tym samym większego zrozumienia dla działań podejmowanych przez sektor finansowy w tym szacowania ryzyka związanego z klimatem.
Ideą jest zaprojektowanie przejrzystego systemu ujawniania informacji, dzięki czemu możliwe będzie szacowanie i zarządzanie ryzykiem klimatycznym. Rekomendacje zostały opublikowane w 2017 roku. Są one zorganizowane wokół czterech obszarów tematycznych: nadzór korporacyjny, strategia, zarządzanie ryzykiem oraz wskaźniki i cele.
W celu raportowania informacji wysokiej jakości TCFD zaleca rozważenie siedmiu zasad skutecznego ujawniania:
- Ujawnienie powinno przedstawiać istotne informacje
- Ujawnienie powinno być konkretne i kompletne
- Ujawnienie powinno być jasne, wyważone i zrozumiałe
- Ujawnianie powinno być spójne w czasie
- Ujawnianie informacji powinno być porównywalne między firmami w branży lub portfelu sektora
- Ujawnienie powinno być rzetelne, weryfikowalne i obiektywne
- Ujawnienie powinno być przekazywane na czas
Więcej informacji o inicjatywie oraz publikacje dotyczące praktyki funkcjonowania znaleźć można tutaj: https://www.fsb-tcfd.org/
Ramowa konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu
Konwencja przyjęta podczas Szczytu Ziemi w Rio de Janeiro w Brazylii w 1992 r. Weszła w życie po ratyfikowaniu jej przez 50 państw, 21 marca 1994 r. Obejmuje obecnie 197 Stron (196 państw i 1 regionalna organizacja integracji gospodarczej). Celem Konwencji jest określenie założeń międzynarodowej współpracy dotyczącej ograniczenia emisji gazów cieplarnianych. Początkowo Konwencja nie zwierała wiążących nakazów dotyczących ograniczenia emisji gazów cieplarnianych, zostały one ustanowione dopiero w protokołach. Pierwszym narzędziem przyjętym w celu implementacji założeń Konwencji jest podpisany w 1997 r. Protokół z Kioto, drugim - ogłoszone w 2015 roku Porozumienie Paryskie.
Realizację postanowień konwencji koordynuje Sekretariat UNFCCC, którego siedziba mieści się w Bonn. Obecnie (od 2022 r.) sekretarzem UNFCCC jest reprezentant Grenady - Simon Stiell. Wcześniej tę funkcję piastowała Meksykanka Patricia Espinosa Cantellano.
Czytaj więcej: https://unfccc.int/
Działania, obejmujące metody naturalne, geologiczne i technologiczne, powodujące bezpośrednie pochłanianie gazów cieplarnianych z atmosfery. Przedsiębiorstwo może dokonać zakupu kredytów węglowych odpowiadających usuwaniu gazów cieplarnianych, wspierać finansowanie i opracowywanie nowoczesnych metod usuwania gazów oraz, jeżeli to możliwe, samodzielnie prowadzić działania w celu usuwania gazów cieplarnianych.
Wartości przedstawiające współczynnik ocieplenia globalnego poszczególnych gazów cieplarnianych w odniesieniu do CO2 umożliwiające organizacjom ustalenie ekwiwalentu dwutlenku węgla dla wszystkich emisji gazów cieplarnianych. Precyzyjne ustalenie obszarów działalności będących źródłem emisji, które z perspektywy współczynnika ocieplenia globalnego są najbardziej szkodliwe, pozwala osiągnąć najlepsze rezultaty z obszarze ochrony klimatu.
Termin używany do opisania względnej mocy, gazu cieplarnianego, biorąc pod uwagę, jak długo pozostaje on aktywny w atmosferze.
Obecnie stosowane współczynniki ocieplenia globalnego (GWP) są obliczane na przestrzeni 100 lat. Dwutlenek węgla jest traktowany jako gaz odniesienia i ma 100-letni GWP równy 1.
Współczynnik ocieplenia globalnego metanu wynosi 28, co oznacza, że jedna tona emisji metanu jest 28 razy bardziej szkodliwa dla klimatu niż jedna tona emisji dwutlenku węgla. Należy pamiętać, że współczynnik ocieplenia globalnego niektórych gazów cieplarnianych jest szczególnie wysoki, dlatego tak ważne jest nawet niewielkie ograniczenie emisji takich gazów.
Działania lub obowiązki przedsiębiorstwa umożliwiające podejmowanie działań na rzecz ogółu społeczeństwa. Termin obejmuje również standardy stosowane przez przedsiębiorstwo w celu zagwarantowania jego społecznej odpowiedzialności. W różnych krajach od przedsiębiorstw oczekuje się, że będą spełniać obowiązki i podejmować działania na rzecz ogółu społeczeństwa.
Sytuacja, w której działalność człowieka nie powoduje zmiany w emisjach gazów cieplarnianych netto. Aby osiągnąć emisje zero netto, redukuje się emisje gazów cieplarnianych w największym możliwym stopniu, a następnie neutralizuje pozostałe emisje poprzez usuwanie gazów cieplarnianych. Przedsiębiorstwa powinny dążyć do osiągnięcia zero netto i uczestniczyć w globalnych wysiłkach na rzecz osiągnięcia tego celu.
Artykuł z portalu Nauka o klimacie na ten temat TUTAJ
Czym jest neutralność emisyjna i jak możemy ją osiągnąć do 2050 r.?
Zdefiniowany w Raporcie Komisji Brundtland ONZ z 1987 r. jako „rozwój odpowiadający obecnym potrzebom bez uszczerbku dla możliwości spełnienia swoich potrzeb przez przyszłe pokolenia”.
W 2015 r. Milenijne Cele Rozwoju zastąpiono siedemnastoma Celami Zrównoważonego Rozwoju opracowanymi przez ONZ będącymi „planem działania na rzecz osiągnięcia lepszej i bardziej zrównoważonej przyszłości dla wszystkich” do 2030 r. Włączenie zrównoważonego rozwoju do strategii biznesowej i działalności przedsiębiorstwa stanowi podstawę jego długoterminowej odporności.
Analiza tematyczna Forum Odpowiedzialnego Biznesu „Cele Zrównoważonego Rozwoju – plan działań dla ludzi i planety”
Zrównoważony rozwój - wprowadzenie i ramy regulacyjne. Artykuł KNF
Spowodowana przez człowieka zmiana klimatu, obejmująca częstsze i bardziej intensywne zjawiska ekstremalne,
wywołała powszechne, niekorzystne skutki oraz związane z nimi straty i zniszczenia w przyrodzie i dla ludzi, wykraczające
poza te związane z naturalną zmiennością klimatu. Niektóre wysiłki związane z rozwojem i adaptacją zmniejszyły wrażliwość
na zagrożenia. Nieproporcjonalnie duże obciążenia dotykają najbardziej narażone systemy i [grupy] ludzi we wszystkich
sektorach i regionach. Nasilenie ekstremów pogodowych i klimatycznych doprowadziło w niektórych przypadkach do
nieodwracalnych zmian, ponieważ naturalne i ludzkie systemy zostały wypchnięte poza granice ich zdolności do adaptacji
(wysoki poziom pewności).
źródło: Raport IPCC - podsumowanie dla decydentów
Polecamy nagranie webinaru z udziałem Marcina Popkiewicza na temat faktów i mitów na temat zmian klimatu: https://fb.watch/i12UIbq4_T/
