Strategia dekarbonizacji jako skuteczne narzędzie walki o klimat

Artykuł pochodzi z raportu „Odpowiedzialny biznes w Polsce 2021. Dobre praktyki”.

Rosnące oczekiwania osób tworzących regulacje, inwestorów i konsumentów związane z podejmowaniem działań w kierunku zatrzymania zmian klimatu rewolucjonizują warunki funkcjonowania firm i instytucji publicznych. Dla podmiotów, które podejmują konkretne zobowiązania na rzecz dekarbonizacji, jest to szansa na rozwój; natomiast zwlekający z decyzjami ryzykują utratę części klientów i narażają się na wzrost kosztów wynikający z wolnego tempa dostosowywania się do zmieniających się regulacji.

Podejmowanie coraz bardziej ambitnych zobowiązań klimatycznych wiąże się z zapotrzebowaniem organizacji na dokładną kalkulację emisji gazów cieplarnianych (greenhouse gas; GHG) we wszystkich trzech zakresach (scope 1–3), a także ze świadomym zdefiniowaniem celów oraz szczegółowych planów dekarbonizacji wraz z oszacowaniem niezbędnych kosztów na ich realizację.

Czym są cele Science Based Targets (SBT) oparte na wiedzy naukowej?

Cele SBT oparte na wiedzy naukowej mają pomóc w utrzymaniu globalnego wzrostu temperatury na poziomie poniżej 2 stopni Celsjusza (a w ambitnym planie: 1,5 stopnia Celsjusza) w porównaniu z poziomem z lat 1850–1900 (tzw. epoki przedindustrialnej).

Inicjatywa SBT (Science Based Targets initiative; SBTi) definiuję metodykę, która wspiera ambitne firmy w ustalaniu celów redukcyjnych i w transformacji działalności biznesowej, tak aby dopasować ją do realiów przyszłej gospodarki niskoemisyjnej. Przyjęte przez firmy cele w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych są uważane za uzasadnione naukowo, jeśli są zgodne z tym, co według najnowszych badań klimatycznych jest konieczne do osiągnięcia celów porozumienia paryskiego. Inicjatywa Science Based Targets powstała we współpracy pomiędzy CDP, ONZ Global Compact (UNGC), World Resources Institute (WRI) oraz World Wide Fund for Nature (WWF), a także jest jednym ze zobowiązań koalicji We Mean Business.

Jak wygląda proces aplikacji do inicjatywy Science Based Targets?

Obecnie blisko 2,5 tysiąca podmiotów z całego świata dołączyło do inicjatyw Science Based Targets. Organizacje te wraz ze swoimi łańcuchami dostaw już dziś odpowiadają za blisko 20% globalnej emisji dwutlenku węgla. Zobowiązanie do zdefiniowania celów klimatycznych według metodyki SBT przyjęła większość rozpoznawanych globalnie marek. Polskie firmy, z dużym prawdopodobieństwem, są elementem ich łańcuchów wartości, co już wkrótce przełoży się na nowe oczekiwania dotyczące celów i planów dekarbonizacji przedsiębiorstw działających w naszym kraju.

Każda organizacja, bez względu na sektor czy skalę działania, ma możliwość przystąpienia do inicjatywy. Podmioty, które są zainteresowane ogłoszeniem swojego poparcia dla ograniczenia zmian klimatu, jak również wypracowaniem – zgodnych z poziomem ambicji porozumienia paryskiego – celów redukcji emisji i dołączeniem do inicjatywy SBT, powinny zaplanować i wdrożyć pięciostopniowy proces:

1. Zobowiązanie – wyrażenie zainteresowania i zobowiązanie wobec SBTi dotyczące wyznaczenia celu opartego na wiedzy naukowej w ciągu dwóch lat od wysłania zobowiązania (czas realizacji: do dwóch tygodni).
2. Wypracowanie strategii dekarbonizacji (w tym celów dekarbonizacji) zgodnej z kryteriami SBTi (czas realizacji: do trzech miesięcy). Jest to najważniejszy i najbardziej rygorystyczny etap – wymagający zaangażowania ekspertów wewnętrznych i zewnętrznych z obszaru biznesu, energetyki, emisji, rozwoju technologii oraz finansów.
3. Weryfikacja – wysłanie aplikacji, aby została dokonana walidacja celu przez SBTi (czas realizacji: do miesiąca).
4. Komunikacja – opublikowanie w sposób jawny informacji o wyznaczeniu celu zgodnie z metodyką SBT.
5. Ujawnianie – coroczna publikacja emisji organizacji, wraz z informacją o postępie w realizacji przyjętego zobowiązania.

W wielu firmach proces wyznaczania celów redukcji emisji gazów cieplarnianych jest w dużej mierze arbitralny i odwołuje się do już opracowanych planów. Cele zdefiniowane zgodnie z metodyką SBT stanowią natomiast wyzwanie dla firmy, zmuszając do ciągłej weryfikacji, jaki poziom redukcji jest ona w stanie osiągnąć.
Wytyczne dotyczące wyznaczania celów SBT są relatywnie elastyczne. Firma może zdecydować się na wyznaczenie wskaźników z zakresu 1 (scope 1 – emisje bezpośrednie) i/lub z zakresu 2 (emisje pośrednie), a także – oddzielnie – z zakresu 3 (emisje pośrednie w łańcuchu dostaw). SBT nie definiuje precyzyjnie obszarów, technologii, jak również poziomu wdrażanych technologii dekarbonizacyjnych – firma może dobrać je odpowiednio do swoich możliwości finansowych i organizacyjnych. Jedyny warunek: suma inicjatyw ograniczania emisji musi wpisać się w oczekiwany poziom redukcji, czyli minimum 25% redukcji absolutnej w ciągu 10 lat od roku bazowego (dla celów 2oC) oraz minimum 42% redukcji absolutnej (dla celów zgodnych z poziomem 1,5oC).

Ograniczenie ryzyka i poprawa reputacji

Powszechne definiowanie celów redukcji emisji gazów cieplarnianych i ujawnianie informacji o postępie realizacji w sprawozdaniach niefinansowych jest już faktem. Podatki od emisji lub system handlu prawami emisji wprowadzono już w 40 krajach. W sumie obejmują one 20% emisji tych gazów w skali globalnej. Aktywny pomiar i zarządzanie danymi dotyczącymi zużycia energii i emisji gazów w firmie – to działania niezbędne do osiągnięcia wyznaczonego celu redukcji emisji. Wyznaczenie celów opartych na wiedzy naukowej jest ponadto dowodem, że firma ma ambicje ograniczenia wpływu swojej działalności na klimat i opracowała plan działania zgodny z zasadami zrównoważonego rozwoju, adresowany do różnych grup interesariuszy. Rozpoczęcie tego procesu wskazuje jednocześnie, że kierownictwo firmy ma świadomość zagrożeń związanych ze zmianą klimatu i podejmuje odpowiednie środki, by im przeciwdziałać.

Walka o klimat staje się kluczowym elementem strategii biznesowej

Zdarza się, że pierwsze skojarzenie większości przedsiębiorców ze zmianami klimatu to obraz pękających lodowców i niedźwiedzi polarnych, których dotychczasowy sposób egzystencji obecnie jest zagrożony. Rzadko jeszcze zdają sobie oni sprawę, jak znaczące i szybkie będą zmiany w krajobrazie biznesowym spowodowane zmianami klimatu. Wpływ przyjmowanych regulacji (m.in. Fit for 55) oraz przyjętych kierunków transformacji energetycznej i szerzej: taksonomicznego finansowania – na działalność nieprzystosowanych biznesów będzie ogromny i decydujący o ich przetrwaniu w nowych warunkach biznesowych.

W najbliższych latach, a na pewno około roku 2030, znacząca ilość wysokoenergetycznych, a przede wszystkim wysokoemisyjnych dostawców wypadnie z obecnych łańcuchów dostaw, bez możliwości powrotu z uwagi na szybko kurczący się rynek konkurencyjnej cenowo zielonej energii, jak również postępujące procesy kształtowania kryteriów, oceny i wyboru długofalowych dostawców w globalnych łańcuchach dostaw. Decyzja dotycząca budowy strategicznego planu osiągnięcia neutralności klimatycznej, wyznaczenia celów dekarbonizacji oraz oszacowania kosztów ich osiągnięcia – to pierwszy, niezbędny krok w kierunku odpowiedzi na rosnącą presję otoczenia wynikającą z nieodwracalnej zmiany warunków prowadzenia biznesu. Dlatego warto już teraz proaktywnie dostosowywać się do nowych wyzwań rynku dotyczących dekarbonizacji biznesu, nie czekając, aż staną się obligatoryjnym wymogiem prawnym.

Autorka